“Mon Identity Preservation in Language, Music ,Dance , Dress and Hair Style” :Past and Present by Bnyair Ton Non @ International Year of Indigenous Languages 2019 at Purdue University Fort Wayne
ပ္ဍဲစၟတ်တ္ၚဲ ၀၂ ဂိတု ၁၁ ၂၀၁၉ ဝွံ နူကဵုဂကောံ UNESCO ကၠောန်ဗဒှ် ပေါဲကောံဓရီု conference ပ္ဍဲတက္ကသဵု PURDUE ဍုၚ်ဝှတ်ဝုန် တွဵုရးအိန်ဒျာဏာ ကၟိန်ဍုၚ်အမေရိကာန်နွံတုဲ နူကဵုမန်ပိုဲ မာံတိုန်နန် နူကဵုဍုၚ်မန်တေံ တိုန်စိုပ်လဝ်နွံရ၊
ပ္ဍဲကဵုပေါဲကောံဓရီုဝွံ ဂွံအခိၚ်ပွိုၚ်ဘိုက်နာဍဳတုဲ မာံတိုန်နန် ပတိုန်ထ္ၜးလဝ် သၚ်္ကေတ အခိုက်ကၞာမန် ဆေၚ်စိုပ်ကဵု အရေဝ်ဘာသာ၊ ဒွက်၊ လှ်ေ၊ ကယျိုၚ်၊ ကေုာံ သော်က္ဍိုပ် ဗီုပြၚ်တၞဟ်ခြာ အတိက်ကဵု ပစ္စုပ္ပန်နွံရ၊ ပ္ဍဲကဵုကဏ္ဍသၟာန်သွဟ်ဂှ် နူကဵု ဂကောံ UNESCO သၟာန်စိုပ်တုဲ မာံတိုန်န် သွဟ်ထ္ၜးလဝ်ကဵု ပရေၚ်ဗုဒ္ဓဘာသာ ကေုာံ ပရေၚ်လှ်ေကၞာနွံတုဲ ပ္ဍဲကဵုပရေၚ်လှ်ေကၞာကဵုလှ်ေဂှ် ညး တံစိုတ်လုပ်ဂၠိုၚ်ရ။ ပ္ဍဲကဵုကာလအခိၚ်ဗ္တံဂှ် ဂွံအခေါၚ်လှ်ေထ္ၜးပျး သွက်ဒွက်ပိဒွက်ကီုရ။
ဂွံအခေါၚ်ထ္ၜးပျး သောၚ်ကလးဗီုဏံဂှ် ဒှ်သွက်ခိုဟ်စ သွက်မန်ပိုဲရောၚ် မာံတိုန်နန်လဴထ္ၜးလဝ်ရ၊ မူဟိုတ်ရောဟီုတှ်ေ ပ္ဍဲမန်ပိုဲကေၚ်ပတိုန် မၞိဟ်ကေၚ်ထ္ၜးလဝ် ဆေၚ်စပ်ကဵုပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ဆေၚ်စပ်ကဵုအခေါၚ်အရာမၞိဟ်ရဂၠိုၚ်၊ ဆေၚ်စိုပ်ကဵု အခိုက်ကၞာယေန်သၞာၚ်ဂှ် မန်ပိုဲပတိုန်ထ္ၜးစအောန်မံၚ် ဂွံပတိုန်ထ္ၜးဗီုဏံဂှ် ဍေံတံပဵုစိုတ်လုပ်ဂၠိုၚ် ဍေံတံပဵုတီအာဂၠိုၚ်ရ။ ဒၞါဲဏံဂှ် ပြဲတိတ်လ္ပာ်ပိုဲရောၚ် မာံတိုန်နန် လဴထ္ၜးလဝ်ရ။
ယေန်သၞာၚ် အခိုက်ကၞာပိုဲ ဆေၚ်စပ်ကဵု Culture and Tradition မန်ပိုဲမၞိဟ်စိုတ်လုပ်စလေဝ်အောန်မံၚ် မၞိဟ်ကၠောန်လေဝ်အောန်မံၚ် ဂွံအခေါၚ်ဗီုဏံဂှ် သွက်ယေန်သၞာၚ်ပိုဲ ညးတၞဟ်ဂွံတီကီု ဂကူပိုဲလေဝ်ဂွံတီအာကီုဂှ် ဂွံဖျေံထ္ၜးဗီုဏံဂှ် အဲမိပ်မံၚ်စိုတ်ရ မာံတိုန်နန် လဴထ္ၜးလဝ်ကဵုဌာနပရိုၚ်ပိုဲရ၊ ပ္ဍဲကဵုတရဴကၠုၚ်စိုပ် ကၟိန်ဍုၚ်အမေရိကာန်ဏံဂှ် သီုဂွံကဵုပ္ကတ်ပ္ကေၚ် ပရေၚ်လှ်ေကွာဲ ယေန်သၞာၚ်မန် ကုဂကောံမန်အလုံဍုၚ်အမေရိကာန်တံနွံကီုရ။
ဂကောံဒုၚ်သဇိုၚ်နူကဵုကၟိန်ဍုၚ်အမေရိကာန် ဂကောံဒေသ ဝှတ်ဝုၚ် ကေုာံ ဂကောံဗာဗ္ဖာလောတံတိုန်စိုပ်နွံတုဲ သီုဂွံအခေါၚ်ထ္ၜးပျး ယေန်သၞာၚ် အခိုက်ကၞာမန်နာနာသာ်နွံကီုရ၊
ဂွံတိုန်စိုပ်ပ္ဍဲပေါဲ ခန်ဖြေန်ဏံဂှ် နကဵုက္ဍိုပ်လိက် အစဳဇန်သွက်ကၠောန်ဗဒှ် ခန်ဖြေန် ဂကောံမန်အလုံဍုၚ်အမေရိကာန် ပ္ဍဲတက္ကသဵုဂှ်လီုအာတုဲ နကဵုက္ဍိိုပ်လိက်ဏံလေဝ် ညးတံဒုၚ်တဲတုဲ ဂွံအခေါၚ်တိုန်စိုပ် ပ္ဍဲပေါဲကောံဓရီုဏံရ။